Badania archeologiczne w Lututowie. Szukają mogił powstańców styczniowych, którzy polegli tutaj w starciu z Rosjanami WIDEO, ZDJĘCIA

W Lututowie trwają prace archeologiczne mające na celu znalezienie mogił powstańców styczniowych, którzy w czerwcu 1863 r. ponieśli tutaj klęskę w starciu z Rosjanami. Postulowanego od wielu lat sprawdzenia terenu podjęło się Stowarzyszenie Naukowe Archeologów Polskich oddział w Łodzi. Przy lokalizacji miejsc potencjalnych pochówków nie bez znaczenia były ustne przekazy miejscowej ludności.

- Przeprowadziliśmy tutaj badania nieinwazyjne, które miały na celu wytypowanie miejsc potencjalnych mogił. Oczywiście nie mniej ważną wskazówką zawsze są opowiadania miejscowej ludności. Tradycja mówi o tym, że były tutaj oznaczone pochówki, otoczone szacunkiem. Wybraliśmy kilka miejsc, które sprawdzamy. Od powstania mija dokładnie 160 lat, mamy inną topografię terenu, w związku z tym poszukiwania są trudne, ale mamy nadzieję, że uda się je pozytywnie zakończyć – mówi archeolog Aleksander Andrzejewski.

Badaniami kieruje jego małżonka dr Aldona Andrzejewska. Oboje są pracownikami Uniwersytetu Łódzkiego, a w pracach terenowych pomagają studenci archeologii UŁ. Ekipie badawczej towarzyszą działacze Stowarzyszenia Historycznego im. ks. mjr Szczepana Walkowskiego Eugeniusz Tomaszek i Anna Świegot, którzy przyczynili się do przeprowadzenia wykopalisk.

- Było wiele dyskusji, rozmów, żeby w końcu z tym tematem coś zrobić i spróbować wyjaśnić, czy faktycznie tak jest, że ciała powstańców w tych lasach pochowane. Jako stowarzyszenie podjęliśmy się tego tematu, czego efektem był konkretnych szereg działań celem pozyskania środków na przeprowadzenie badań – mówi Eugeniusz Tomaszek.

Ciała poległych pozostały na miejscu walk, bo Rosjanie nie pozwolili pochować ich na cmentarzu lututowskim. Tam spoczęli jedynie bojownicy, którzy zmarli później od zadanych w bitwie ran. Miejsca krwawego starcia upamiętniają głazy i krzyże z inskrypcjami.

- Są m.in. przekazy syna ostatniego dziedzica Lututowa prof. Stanisława Kurnatowskiego, również archeologa, który twierdzi, że przed wojną jeździł na skraj lasu Koziołek na mogiły powstańców, w tym Zygmunta Unruga, kuzyna swojego ojca. Z jego wspomnień wynika, że mogiły były zadbane – wskazuje Anna Świegot.

Oddział powstańczy pod dowództwem pułkownika Antoniego Korotyńskiego formował się w lasach między Galewicami i Węglewicami. Naprzeciw niemu Rosjanie skierowali znaczne siły z garnizonów w Kaliszu i Wieluniu. Do starcia pod Lututowem doszło 15 czerwca 1863 r. Wyposażeni głównie w kosy i znacznie mniej liczni powstańcy bronili się około trzech godzin.

- Moskali bardzo rozwścieczyło, że tak długo się bronią. Gdy się poddali, przyszedł rozkaz: wyciąć w pień. W „Dzienniku Poznańskim” z 25 czerwca 1863 r. korespondent napisał o starciu: „To nie mianem bitwy, lecz mianem rzezi winna być nazwana” – opowiada Anna Świegot.

Archeolog podkreślił w rozmowie z nami rolę Antoniego Galińskiego z Lututowa, zmarłego w 2019 roku pracownika Instytutu Pamięci Narodowej, miłośnika historii, który koordynował działalność edukacyjną IPN w regionie łódzkim, aktywizował lokalne społeczności w działaniach na rzecz upamiętniania walk i męczeństwa.

- Jako człowiek wysoce zainteresowany historią swojej miejscowości od dłuższego czasu postulował, żeby spróbować znaleźć mogiły. Zresztą jego autorstwa jest jeden z najlepszych opisów bitwy na polach pod Lututowem – nadmienia Aleksander Andrzejewski.