Uczcili 78.rocznicę likwidacji getta w Wieluniu ZDJĘCIA

Ze względu na tzw. czerwoną strefę, uroczystość miała skromny przebieg.

- Odczytany został Apel Pamięci, pomodliliśmy się słowami Psalmu 23 oraz uczciliśmy Ofiary Holokaustu wymowną minutą ciszy. Złożone zostały kwiaty, kamyki pamięci. Zapalone zostały znicze, symboliczne światła wiecznego życia. W tym dniu nie tylko upamiętniamy Ofiary, ale również przestrzegamy przed skutkami szerzenia nienawiści. Auschwitz nie spadło z nieba! Zanim doszło do zbrodniczych czynów, na początku zawsze było słowo i przyzwolenie na wykluczenie - mówi Agnieszka Wolicka-Mysakowska.

Likwidacja skupisk ludności żydowskiej w pow. wieluńskim rozpoczęła się w sierpniu 1942 r. Działo się to na polecenie gauleitera A. Greisera, który stosownie do zarządzeń Himmlera wydał specjalny rozkaz "odżydzenia" Kraju Warty. Pierwszy etap deportacji do obozu zagłady w Chełmnie odbył się w kwietniu 1942 r.; Przybyła wtedy do Wielunia samochodami ciężarowymi ekipa Rollkommando. Żydów przemocą ładowano do samochodów i wywożono do obozu. W ciągu niedzieli ekipa Rollkommanda kilka razy zabierał z Wielunia wciąż nowe transporty Żydów. W kwietniu wywieziono też część Żydów z Lututowa.Z braku źródeł trudno ustalić ilu Żydów z pow. wieluńskiego skierowano w tym miesiącu do obozu zagłady w Chełmnie.

Drugi etap deportacji nastąpił w sierpniu 1942 r. Tym razem niemal wszystkich Żydów wywieziono w ciągu kilkunastu dni do obozu w Chełmnie. Wyselekcjonowano jedynie niewielką grupę młodych rzemieślników i skierowano do getta w Łodzi (ok. 992 osoby). Równocześnie z likwidacją okolicznych gett, likwidowano również obozy pracy w Sokolnikach, Galewicach, Kraszewicach i Ostrówku.

W wyniku koncentracji skupiono w Wieluniu w sierpniu 1942 r. ponad 10 tys. Żydów z całego powiatu i umieszczono ich w kościele i klasztorze poaugustiańskim, gdzie pozostawali w straszliwym tłoku i bez wyżywienia przez 11 dni ( od 12 do 23 sierpnia).

- Wiele osób zmarło na skutek głodu lub z odniesionych ran podczas likwidacji poszczególnych gett. Były też liczne przypadki utraty zmysłów. Na drabiniastym wozie, którego zaprzęg stanowili Żydzi wywożono prawie codziennie na cmentarz trupy poduszonych, pomordowanych i i zmarłych Żydów. Dość często z trupami wywożono na cmentarz osoby stare i chore, które rozstrzeliwano. Zakopana tu żywcem ok. 30 osób - przytacza fakty Agnieszka Wolicka-Mysakowska.

W drugiej połowie sierpnia przybyło do Wielunia Rollkommando, które wywiozło skoncentrowanych tu Żydów do obozu zagłady w Chełmnie nad Nerem, gdzie ich wymordowano. Po przeprowadzeniu tej ludobójczej akcji, pod koniec sierpnia 1942 r. pow. wieluński był już w zasadzie "judenrein"...cyt za. Tadeusz Olejnik, Zagłada ludności żydowskiej w powiecie wieluńskim w latach okupacji hitlerowskiej, Rocznik Łódzki, t. XXIX, Warszawa-Łódź 1980, 261, 264.

Zdecydowanie skromniej o likwidacji ludności żydowskiej napisano w The Yad Vashem Encycopedia of the Ghettos during the Holocaust, v. 2, Yad Vashem, Israel, s. 928-929

Deportacja Wieluńskich Żydów rozpoczęła się w kwietniu 1942 roku, kiedy dwa tysiące Żydów zostało wysłanych z getta w nieznane miejsce. Przewodniczący Judenratu- Lipshitz (Lipszyc) został zamordowany dwa miesiące później. Kiedy zbliżała się ostateczna likwidacja getta, zostali do niego sprowadzeni Żydzi z pobliskiego miasta- Praszki. Likwidacja miała miejsce 22-23 sierpnia 1942 roku pod dowództwem oficerów gestapo -Alfreda Grossmana, Alberta Richtera i innych. Rozpoczęła się morderstwem pacjentów szpitala. Reszcie Żydów kazano zgłosić się na główny plac w mieście. Stamtąd zabrano ich do lokalnego kościoła, gdzie byli przetrzymywani przez 4 dni. Następnie członkowie administracji getta łódzkiego pod dowództwem Hansa Biebowa przeprowadzili selekcję do pracy przymusowej. Ci, których nie wybrano zostali zamordowani w Chełmnie.

Tekst i foto: Grupa Szlakiem Wieluńskich Żydów