Trudna sztuka „odczytywania” młodzieży. ZS nr 1 w Wieluniu organizuje konferencję o zdrowiu psychicznym uczniów [WYWIAD]

Jak duży jest problem, którego dotyczy konferencja?

Elżbieta Urbańska-Golec: Sytuacja jest bardzo poważna. W wyniku różnych czynników zewnętrznych pogłębia się problem zdrowia psychicznego młodych ludzi. Wielu wychowuje się w domu, w którym na co dzień nie ma jednego rodzica. Do tego dochodzi presja ekonomiczna, niebotyczne wymagania, które prowadzą do tzw. wyścigu szczurów. Na jednym ze spotkań organizowanych przez policję w Wieluniu padło stwierdzenie, że każdego roku w Polsce znika w wyniku samobójstw młodzieży jedna mała szkoła. Daje to mocno do myślenia, czy rzeczywiście system, którego my jesteśmy tylko i wyłącznie realizatorami, nie powinien być zmodyfikowany? Czy nasza wiedza - pedagogów, nauczycieli, dyrektorów szkół - jest w tym zakresie wystarczająca?

To wy jesteście na pierwszej linii frontu.

Joanna Klemińska-Chudy: Często to właśnie nauczyciel, psycholog, czy pedagog są pierwszymi osobami, które mają szansę zauważyć problem i skutecznie we właściwym czasie na niego zareagować. To jest pierwszy krok, który może uratować młodego człowieka, czy po prostu mu pomóc. Taki ma być też główny wydźwięk tej konferencji. Stajemy przed coraz większymi wyzwaniami. Chcemy więc pogłębiać naszą wiedzę i dalej ją przekazywać.

E. U.: Chcemy podnieść kwestie związane z właściwym rozpoznawaniem zachowań uczniów, ale też zwrócić uwagę na problem braku możliwości pomocy uczniowi, który jest już w poważnych tarapatach. Trzeba zacząć od tego, że nie ma w ogóle takiego pojęcia, jak psycholog szkolny. To jest po prostu psycholog, który pracuje w szkole. Ale on nie może prowadzić terapii. Może wyłącznie diagnozować. Tak stanowią przepisy.

Może ewentualnie doradzić, co dalej robić.

J. K.: Może gdzieś odesłać ucznia. Ale zanim to zrobi, musi umiejętnie rozpoznać i wiedzieć gdzie go skierować.

E. U.: Problemem jest to „gdzieś”, którego tak naprawdę nie ma. W Polsce jest bardzo mało np. psychiatrów dziecięcych. Ale również funkcjonowanie innych instytucji, które mogłyby pomagać w tym zakresie, jest niewystarczające. Myślę tutaj o poradniach psychologiczno-pedagogicznych, które mają inne spektrum działań. Myślę również o niedostatku oferty komercyjnej. Która i tak w dużej mierze jest niedostępna dla wielu rodziców, ponieważ taka terapia najczęściej wymaga wielu spotkań i jest kosztowna.

Z jakimi problemami zgłaszają się uczniowie?

J. K.: Myślę, że tematy, które poruszymy na konferencji, to jest takie podsumowanie, z czym się mierzymy na co dzień i co również pokazują badania. Będzie więc mowa o braku motywacji ucznia, samouszkodzeniach, depresji. Badania pokazują, że zaburzenia psychiczne pojawiają się bardzo często w okresie dorastania, a to właśnie spada na szkoły.

E. U.: Spektrum problemów jest szerokie. Młodzi ludzie bardzo często borykają się z samotnością, z nie radzą sobie ze swoimi uczuciami, mają potężne ambicje, które przerastają ich możliwości, brakuje im motywacji do rozwoju. Oczywiście też zmagają się z nałogami. My, dorośli, musimy czuć za to wszystko odpowiedzialność. „Szczęściarzami” są ci, którzy zostaną rozpoznani, otworzą się i ktoś z nimi podejmie pracę. Trzeba mieć jednak świadomość, że takich przypadków jest naprawdę niewiele.

Chętnych do udziału w konferencji nie brakuje?

J. K.: Wręcz przeciwnie. Konferencja wzbudziła bardzo duże zainteresowanie. To też jest potwierdzeniem skali problemu zdrowia psychicznego młodzieży. Wśród naszych prelegentów są osoby z Warszawy, Torunia, Wrocławia, Zielonej Góry.

E. U.: Już od kilku tygodni mamy komplet uczestników - od Oleśnicy po Kluczbork, nawet Bełchatów. Zgłosiło się bardzo dużo psychologów, pedagogów, nauczycieli, studentów i również rodziców. Motywuje to nas do tego, żeby być może w przyszłości kontynuować ten temat. Pewnie już w formie warsztatów, które też są bardzo potrzebne. Na tej konferencji skupiamy się na sposobach rozmawiania, „odczytywania” nastolatka. Konferencja została zauważona w środowisku. Polski Instytut Dialogu Motywującego sam zaproponował nam patronat. Jest to też bardzo ważne, bo już po konferencji będziemy mogli dzielić się wiedzą, umiejętnościami, informacjami z bardzo dużą grupą ludzi, która jest zrzeszona w Instytucie.

Też okazja do zacieśnienia kontaktów z instytucjami, które się na tym znają.

E. U.: Z mojego punktu widzenia istotne w procesie diagnozowania ucznia jest to, co może, a czego nie może zrobić dyrektor szkoły. Proszę zauważyć, że tak naprawdę cała odpowiedzialność za to, co się dzieje w szkole, spada na dyrektora. Dotyczy to także sytuacji kryzysowych. Natomiast współpraca w celu pozyskiwania informacji od rodziców, czy od samych uczniów, jest z mojego punktu widzenia nie do końca zadowalająca.

Problem jest systemowy, ale czy ta konferencja ma też być sygnałem, żeby pewne działania podjąć na szczeblu lokalnym?

E. U.: W szkołach są wszędzie pedagodzy, pracują też psycholodzy, ale to jest wszystko za mało. Powinniśmy mieć jeszcze większe wsparcie kadrowe, szczególnie jeśli chodzi o psychologów, których jest trudno pozyskać na rynku. Ale też chodzi o jakość tej współpracy. Musimy walczyć o młode pokolenie, a jednym ze sposobów jest zapewnienie bardzo szerokich możliwości pomocy psychologiczno-pedagogicznej w każdej z placówek.

Rozm. Zbigniew Rybczyński

Konferencja na Rzecz Ochrony Zdrowia Psychicznego Dzieci i Młodzieży ma charakter zamknięty (obowiązywały zapisy). Odbędzie się 3 marca w sali nowych Warsztatów Budowlanych przez ZS nr 1 w Wieluniu. Do udziału w wydarzeniu zaproszono w szczególności nauczycieli, psychologów, pedagogów, pracowników socjalnych, studentów kierunków związanych z tematyką konferencji.