Historia Spółdzielni Dostawców Mleka w Wieluniu. 30 lat temu odbyło się zebranie założycielskie ARCHIWALNE ZDJĘCIA

Los starej spółdzielni został przesądzony na początku 1990 roku. Drogę do likwidacji Okręgowej Spółdzielni Mleczarskiej otworzyły... uchybienia przy wyborze pełnomocników na Walne Zgromadzenie. Na pełnomocników zostały wybrane bowiem osoby nie będące członkami spółdzielni. W efekcie zwołane na 27 marca 1990 r. Walne zostało zakwestionowane przez część pełnomocników. Nikt jednak nie przewidział, jakie zagrożenie niesie ta decyzja. Tzw. specustawa z dnia 20.01.1990 r. mówiła jednoznacznie: podmiot spółdzielczy, który nie odbędzie walnego zebrania, nie wybierze nowej rady nadzorczej i nie powoła zarządu, przechodzi w stan likwidacji. W przypadku wieluńskiej OSM nastąpiło to 1 kwietnia 1990 roku.

Liczącą wtedy 55 lat spółdzielnię przez trudny proces likwidacyjny przeprowadził Stefan Bartela, późniejszy długoletni prezes Spółdzielni Dostawców Mleka. W połowie maja 1990 r. dotarła do niego grupa dostawców mleka z prośbą, aby złożył ofertę na stanowisko likwidatora. Dobrze go znali, bo przez 22 lata pracował w kółkach rolniczych. Jak mówi Stefan Bartela:

- Bardzo często spotykaliśmy się w różnych miejscach i wymienialiśmy poglądy. Dodatkowym argumentem było niewątpliwie, że mieszkam na tym terenie. Na Walnym Zgromadzeniu 30 maja 1990 r. przedstawiłem swoją wizję i plan likwidacji, której efektem końcowym miało być powołanie nowego podmiotu. Miałem kontrkandydata, ale przedstawicielom mój plan bardziej odpowiadał.

Podwaliny pod nową spółdzielnię tworzyła powołana przez Stefana Bartelę grupa inicjatywna. Oprócz likwidatora OSM w jej składzie znalazło się trzech rolników: Stanisława Bakota, Ryszard Bobiński, Ireneusz Sobczak oraz Józef Olczak, przewodniczący związku zawodowego Solidarność. Statut nowej spółdzielni był autorskim projektem doświadczonych spółdzielców. Zebranie założycielskie zostało zwołane na 12 listopada 1990 r. Na spotkanie, które rozpoczęło nowy rozdział w historii wieluńskiej spółdzielczości mleczarskiej, przybyło 123 rolników. Po burzliwej dyskusji, do statutu wprowadzono wiele poprawek.

Nowością było to, że członkiem nowej spółdzielni może być tylko rolnik - producent mleka, a nie pracownik. Dotyczyło to także członków zarządu. Obrady trwały do późnych godzin nocnych. Gdy zdecydowano o założeniu Spółdzielni Dostawców Mleka, 33 przeciwników takiego rozwiązania demonstracyjnie opuściło salę.

Na zebraniu założycielskim wybrano Radę Nadzorczą (14 osób) z przewodniczącym Ryszardem Bobińskim, a ta z kolei powołała Zarząd w osobach: Stefan Bartela (prezes), Andrzej Polak, Bogdan Woźniak (zastępcy prezesa). Statut SDM został zarejestrowany w Sądzie Rejestrowym w Sieradzu 25 listopada, a już z końcem 1990 r. zarejestrowanych zostało 2.319 członków, którzy wpłacili wymaganą kwotę udziału o równowartości 1000 l mleka.

ZDJĘCIA W NASZEJ GALERII:
1-4 - zebranie założycielskie Spółdzielni Dostawców Mleka - 12 listopada 1990 r.
5-8 - zdjęcia zakładu z lat 90.
9-40 - zdjęcia współczesne
41-51 - fotografie z czasów funkcjonowania Okręgowej Spółdzielni Mleczarskiej, która rozpoczęła działalność w listopadzie 1935 r.

Spółdzielnia Dostawców Mleka zakupiła część majątku od OSM w likwidacji. Zakład przy ulicy Kolejowej w nowej formule rozpoczął działalność gospodarczą z dniem 1 stycznia 1991 roku. Pierwszy rok działalności nie należał do łatwych. Spółdzielnia musiała przejść transformację. Miała co prawda swoich zwolenników, ale także wielu przeciwników, do tego spłatę długów finansowych przejętych po OSM. Zarząd był zmuszony do podejmowania niepopularnych działań, m.in. redukcji zatrudnienia, ograniczenia kosztów działalności do minimum, zaniechania wszelkich inwestycji.

Pierwszy rok to również okres poszukiwań, nawiązywania kontaktów w szerokim tego słowa znaczeniu. Jednak mimo trudnych początków, panowało przekonanie, że obrany kierunek działalności zakładu jest właściwy.

- Byliśmy obiektem zainteresowania przedstawicieli branży mleczarskiej, nie tylko z Polski, ale także z różnych krajów zachodnich. Wielokrotnie słyszeliśmy pozytywne oceny. Stworzyliśmy spółdzielnię opartą o rolników-producentów, z myślą w pierwszej kolejności o swoich korzyściach. Taki rodzaj działalności wpisywał się w światowe trendy - podkreśla Stefan Bartela, prezes zarządu SDM w Wieluniu.

W kwietniu 1993 roku Spółdzielnia Dostawców Mleka w Wieluniu weszła w spór prawny z Urzędem Antymonopolowym, który uznał SDM za monopolistę i nakazał zaprzestać stosowania zróżnicowanych cen za mleko dla członków spółdzielni i pozostałych producentów. Spółdzielnia wyszła jednak zwycięsko z trwającego rok procesu. Jego pokłosiem była nowelizacja przez Sejm prawa spółdzielczego. Ustanowiono, że członek spółdzielni ma prawo do preferencyjnych cen skupu mleka.

W pierwszym okresie działalności SDM asortyment produkowanych wyrobów był wąski: mleko, mleko odtłuszczone w proszku, masło, śmietana, twaróg i napoje. Z czasem zmienił się nie tylko asortyment, ale również opakowania produktów. Produkcja została rozszerzona o całą gamę smakową serków homogenizowanych, twarożku wieluńskiego, jogurtów, biojogurtów, deserów, serka fromage, masełka smakowego, serków twarogowych produkowanych metodą ultrafiltracji. Zaczęto szukać pozalokalnych rynków zbytu, dlatego w 1996 r. SDM w Wieluniu przystąpiła do Giełdy w Poznaniu, gdzie bardzo szybko rosła wartość udziałów spółki. Ponieważ jednak nie udało się pozyskać skutecznych pośredników handlowych, cztery lata później zakończono współpracę z Giełdą.

W 1996 roku Firma Hochland Polska, mająca kontakty handlowe z wieloma spółdzielniami, zaproponowała SDM w Wieluniu rozszerzenie współpracy o nowatorski produkt jakim była masa ultrafiltracyjna. Pod tę produkcję w 1997 r. została zakupiona i uruchomiona linia, która jest sprawna do dziś. Masę dla Hochland wieluńska spółdzielnia produkowała przez okres 6,5 roku.

W 1998 r. Rada Nadzorcza na wniosek Zarządu podjęła decyzję o zakupie i skredytowaniu zbiorników do bezpośredniego schładzania mleka dla 14 największych na owe czasy dostawców mleka. To oni byli prekursorami zmian na wsi. W kolejnych latach liczba tego rodzaju zbiorników systematycznie rosła. W miejscowościach o dużej koncentracji małych gospodarstw, stworzono stacje niskiego schładzania mleka. Miało się to przyczynić do utrzymania wysokiej jakości surowca, a także zachęcić rolników do zwiększania stanu pogłowia bydła mlecznego. Jednak celu w pełni nie osiągnięto. Spółdzielnia kupiła samochody do bezpośredniego odbioru mleka. Poprzez te decyzje zapoczątkowano zmiany w organizacji skupu surowca.

Od 1998 r. prawo eksportu swoich wyrobów na rynki UE miały tylko te zakłady, które posiadały specjalne certyfikaty. SDM w Wieluniu jako 13 zakład w Polsce otrzymała certyfikat w 2000 r. Zostało to poprzedzone kosztowną modernizacją zakładu, który był wielokrotnie kontrolowany. Wcześniej wdrożono system analizy zagrożeń i krytycznych punktów kontroli, tzw. HACCP. W marcu 2000 r. SDM została zakwalifikowana do wdrożenia Systemu ISO, jako jedna z trzech mleczarni w województwie łódzkim. W spółdzielni powołany został zespół pracowników, który rozpoczął opracowywanie Systemu Zarządzania Jakością wg Normy ISO 9001. System został wdrożony w 2002 r. i do dzisiaj wyznacza zakładowe procedury jakościowe.

W roku 2002 rozpoczęto produkcję twarożku sernikowo-kanapkowego w opakowaniach 200-gramowych na potrzeby rynku detalicznego. Produkt ten został doceniony przez klientów, a jego sprzedaż systematycznie wzrastała. Od 2005 r. wyrób jest produkowany w nowych opakowaniach pod nazwą twarożek kanapkowo-sernikowy Mój Ulubiony. Gdy w 2004 roku Polska weszła do Unii Europejskiej, zakład zyskał prawo do eksportu wszystkich swoich wyrobów na rynki krajów UE. Pod koniec pierwszej dekady XXI wieku zaczęły następować istotne zmiany w asortymencie. W 2008 roku podjęto decyzję o zwiększeniu produkcji twarożka Mój Ulubiony, a także innych najbardziej rentownych wyrobów. Zarazem zaczęto systematycznie ograniczać asortyment wyrobów na rzecz serka Mój Ulubiony. Po dziś dzień to flagowy produkt wieluńskiej mleczarni, a w ostatnich latach nazwę Mój Ulubiony rozszerzono też na inne wyroby.

Spółdzielnia dąży do stałego doskonalenia jakości swoich wyrobów. Dlatego też trzy dekady jej działalności obfitowały w liczne inwestycje. SDM sięgnęła po fundusze unijne, m.in. na budowę nowej linii do produkcji masy ultrafiltracyjnej. Wprowadzono proces termizacji, co pozwala przedłużyć termin przydatności do spożycia. Uległy zmianie sposoby pakowania mleka spożywczego, maślanki i twarogów. Utworzono laboratorium oceny mleka, wyposażając je w urządzenia odpowiadające standardom europejskim.

Działalność SDM w Wieluniu zmieniła wygląd wielu gospodarstw, a także wpłynęła na restrukturyzację wsi. W wielu gospodarstwach zaprzestano produkcji mleka, a w innych zwiększono ją kilkakrotnie. Od początku swego istnienia SDM kładzie szczególny nacisk na jakość oraz powtarzalność produktów, które nie zawierają żadnych ulepszaczy i konserwantów. Ich jakość uzyskuje się głównie poprzez doskonalenie całego łańcucha technologicznego, poczynając od współpracy z dostawcami nad ciągłą poprawą jakości mleka surowego, a kończąc na przestrzeganiu procedur, wynikających z rygorystycznych norm jakościowych związanych z wdrażaniem ISO 9001 i HACCP, a także reżimów higienicznych obejmujących cały proces technologiczny.

Jesienią 2018 r. dokonały się zmiany w zarządzie mleczarni. Stefana Bartelę, który piastował stanowisko prezesa nieprzerwanie od 1990 r., zastąpił Marek Kapica, wcześniej prezes rady nadzorczej SDM. Równocześnie pracę w rolach wiceprezesów zakończyli również związani od początku z zakładem Andrzej Polak i Bogdan Woźniak. Z funkcji pełnomocnika prezesa ds. jakości na wiceprezesa awansowała Iwona Sandak.